Het opvoeden van kinderen is vaak al een kunst als je een gelukkige relatie met je partner hebt, laat staan wat er op je af komt wanneer je hebt besloten uit elkaar te gaan. Waar moet je dan op letten en wat zijn de valkuilen?
Als je getrouwd bent en dus de echtscheiding via de rechtbank moet lopen, is een zogenaamd ouderschapsplan verplicht. Dat is een document waarin je alle afspraken vastlegt over de verdeling van de zorg en opvoeding van de kinderen na de scheiding. Maar ook voor niet getrouwde stellen die uit elkaar gaan is het verstandig om zo’n ouderschapsplan met elkaar te maken. Er komt na de scheiding namelijk genoeg op je af, en het is dan ook goed om voordat je echt apart van elkaar gaat wonen, goed na te denken over hoe je het onderling met de kinderen gaat regelen.
Ik geef 7 gouden regels die je als scheidende ouders hierbij kunnen helpen:
Een scheiding gaat bijna altijd gepaard met verdriet en boosheid richting de ex-partner. Je doorloopt allebei een rouwproces als partners. Jullie relatie is voorbij en dat geeft emotionele spanningen. Alleen, je blijft wel de rest van je leven ouders van jullie kinderen. Om goede afspraken over de kinderen te maken, zolang ze nog minderjarig zijn, is het dus de kunst om als ouder, en niet als gekwetste ex-partner, te denken en vooral ook te voelen. Dat is natuurlijk veel gemakkelijker gezegd dan gedaan. Als mediator help ik ouders daarbij door het stellen van de juiste vragen. Maar ook door ze te helpen te reflecteren op hun eigen emotionele proces van de scheiding.
Kijk vervolgens heel goed naar je eigen kind als je afspraken gaat maken over de verdeling van de zorg. Het is niet zo dat alle kinderen in principe het beste af zijn met een co-ouderschapsregeling. Misschien vinden de ouders dat zelf wel het fijnste, maar uiteindelijk gaat het om je kind en hoe hij of zij na de scheiding het beste gedijt. Er is veel gezegd en geschreven over co-ouderschap. Veel kinderen vinden het prettig, maar er zijn zeker ook kinderen die het (te) onrustig vinden om twee huizen te hebben.
Dit vind je waarschijnlijk een open deur. Dat is het natuurlijk ook, maar ik kan niet genoeg hameren op het belang van deze regel. Een scheiding helemaal zonder ruzie is een illusie. Ruzie maken mag, en heeft ook een functie naar elkaar. Maar doe dat niet waar de kinderen bij zijn. Zorg dat de lucht geklaard is, wanneer de kinderen in beeld zijn. Uit alle wetenschappelijke onderzoeken komt onomstotelijk naar voren, dat kinderen flexibel genoeg zijn om een scheiding van hun ouders aan te kunnen, maar beschadigd raken wanneer dat met (veel) ruzie gepaard gaat.
Een tip is: zorg dat er voldoende contactmomenten met elkaar zijn buiten de wisselmomenten om. Dit voorkomt dat je vervelende dingen aan de deur bij elkaar, terwijl je de kinderen komt halen of brengen, moet bespreken.
In mijn scheidingspraktijk zie ik dat bij één van de ouders, meestal de vader, maar soms ook bij beiden de angst speelt dat ze de band met hun kinderen gaan verliezen. Vooral vaders vrezen dat, wanneer ze hun kinderen alleen maar om de week in het weekend zien, ze hun vaderrol niet goed kunnen vervullen. Maar ik zie ook regelmatig moeders die bang zijn dat vader zijn vaderrol niet goed zal vervullen, omdat hij dat tijdens de relatie ook nauwelijks deed.
Het is belangrijk om deze vrees te onderkennen en ook te benoemen. Het zijn ook een heel begrijpelijke angsten. Maar: angst is een slechte raadgever. Wanneer deze vrees op de voorgrond blijft, ontstaat veelal een gevecht over de kinderen. Als ouder verlies je dan namelijk uit het oog wat het beste voor je kind is.
“Beter een weekendregeling in harmonie, dan co-ouderschap met ruzie”
Uiteindelijk is een weekend-regeling die in harmonie tussen de ouders is afgesproken oneindig veel beter voor een kind, dan een met veel ruzie en strijd gepaard gaande uitgebreidere omgangsregeling of co-ouderschap.
Een valkuil voor ouders die op zich nog goed met elkaar door een deur kunnen na de scheiding, is dat ze met elkaar afspreken alles wel in overleg te zullen doen. Zolang de relatie en communicatie met elkaar nog goed is, kan dat werken. Maar er is ook een andere kant: er kan namelijk een fase na de scheiding komen, waarin dit niet meer zo vanzelfsprekend gaat. Bijvoorbeeld wanneer er nieuwe partners in het spel komen. Daarbij komt dat ook de kinderen hebben behoefte aan duidelijkheid. Zorg daarom voor een vast schema, zodat de kinderen weten wanneer ze bij papa en wanneer ze bij mama zijn.
Zodra je het met elkaar eens bent over de manier waarop je met elkaar na de scheiding de zorg voor de kinderen verdeelt, is het belangrijk daar de kinderen ook op een goede manier te betrekken. De wijze waarop je dat doet hangt uiteraard helemaal af van hun leeftijd.
Hele jonge kinderen hebben behoefte aan duidelijkheid en regelmaat en die informeer je op een speelse wijze. Wat oudere kinderen kun je ook een eigen stem laten geven in de regeling, maar zonder dat je ze in een positie brengt een keuze te moeten maken. Geef ze bijvoorbeeld de ruimte om ook als ze bij papa zijn met vriendjes of vriendinnetjes te kunnen blijven afspreken. Of betrek ze bij het inrichten van hun kamer in het nieuwe huis.
Hier is nog heel veel meer over te zeggen, maar de belangrijkste boodschap is dat je het kind niet het gevoel geeft een lijdend voorwerp in de scheiding te zijn.
Een scheiding is meestal een gebeurtenis die je maar eenmaal in je leven meemaakt. Dat betekent dat je misschien niet meteen een meest ideale regeling afspreekt. Blijf daarom samen telkens goed kijken hoe de afgesproken regeling uit pakt. Om een goede kindregeling met elkaar af te spreken, moet je ook het vermogen hebben om de afspraken bij te stellen wanneer blijkt dat het schema in het ouderschapsplan toch niet goed werkt voor de kinderen of voor jullie zelf.
Een ouderschapsplan is geen statisch document, zeg ik altijd. Dat betekent dat je samen altijd andere afspraken kunt maken.
Mocht je hier meer over willen weten dan kun je een voorbeeld ouderschapsplan downloaden via de website.
Ook kun je via het contactformulier direct een afspraak maken voor een oriënterend gesprek over wat er allemaal komt kijken bij een scheiding met kinderen en hoe ik jullie als mediator daarin kan begeleiden. Dit gesprek duurt circa een uur en is gratis.
